STRZELEC 41 PUŁKU PIECHOTY MARSZAŁKA JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO

 

koszary w Suwałkach, czerwiec 1935 r.

41 Pułk Piechoty z Suwałk rodowód swój wywodził od 1 Pułku Strzelców Suwalskich formowanego w składzie Dywizji Litewsko-Białoruskiej w roku 1918. W lipcu 1919 przemianowany na 41 Pułk Piechoty. W okresie wojny polsko - bolszewickiej w latach 1919-1920 pułk walczył nad Dźwiną, zdobył Lidę, brał udział w obronie Wilna, w ofensywie na Mińsk, w wyprawie kijowskiej, w sierpniu 1920 bije się pod Nasielskiem. Za zasługi wojenne 1919-20 pułk udekorował orderem Virtuti Militari Marszałek Józef Piłsudski w Mołodecznie 3 grudnia 1920 roku. Wcześniej, w kwietniu 1919 r. J. Piłsudski przyjął szefostwo pułku. Święto pułkowe przypadało 16 kwietnia, w rocznicę zwycięskiej, pierwszej bitwy pod Lidą (1919).

Pokojowy garnizon pułku znajdował się w Suwałkach, w porosyjskich koszarach tzw. "strzeleckich" zlokalizowanych przy wyjeździe z miasta w stronę Augustowa. 41 Suwalski Pułk Piechoty wchodził w skład 29 Grodzieńskiej DP wraz z grodzieńskimi pułkami piechoty nr 76, 81 oraz 29 pal.

12 maja 1935 roku Polska pogrążyła się w żałobie po śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego. Żałoba narodowa trwała tydzień, natomiast tzw. ogólna w wojsku i urzędach aż 6 tygodni. Pierwsza część uroczystości odbyła się w stolicy. 15 maja wieczorem ciało Piłsudskiego - w błękitnym mundurze marszałkowskim, ze wstęgą Virtuti Militari i buławą, którą dostał od żołnierzy w 1920 r. - złożono w srebrnej trumnie wykonanej przez studentów ASP. Potem na lawecie - przy dźwiękach dzwonów i syren - przewieziono z Belwederu Traktem Królewskim do Katedry św. Jana. Wreszcie trumnę przewieziono na Pola Mokotowskie, gdzie czekało 300 tys. osób. Byli wśród nich wysłannicy Francji (marszałek Philippe Petain), Niemiec (Herman Goering) i Wielkiej Brytanii (lord Earl of Cavan). Przed trumną maszerowało 49 generałów z Edwardem Rydzem-Śmigłym na czele i liczne kompanie honorowe wszystkich rodzajów broni. Nad nimi przeleciało 60 myśliwców. Uroczystości żałobne odbywały się w całej Polsce, a uroczystość pogrzebowa w Krakowie, na Wawelu.

Był to czas szczególny dla wszystkich jednostek Wojska Polskiego, gdzie honorowe szefostwo pełnił Marszałek Józef Piłsudski. 26 czerwca 1935 Minister Spraw Wojskowych "w celu uczczenia i utrwalenia pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego w pułkach: 1 szwoleżerów, 41 i 66 piechoty, których Szefem był Zmarły Marszałek oraz dla Korpusu Kadetów Nr 1 , który w tytule swoim nosi Nazwisko Marszałka Piłsudskiego - ustanowił stałą oznakę żałobną."
Oznakę stanowiła czarna obwódka, średnicy 3 mm , złożona z podwójnego czarnego sznura - jedwabnego u oficerów i podoficerów zawodowych, a bawełnianego u szeregowców i kadetów - przyszyta do krawędzi lewego naramiennika kurtki i płaszcza, i noszona stale w służbie i poza służbą do wszystkich rodzajów ubioru wojskowego.

W czasie wojny 1939 tylko I batalion 41 pp walczył w składzie macierzystej 29 DP w składzie Armii "Prusy". Bataliony II i III zostały odłączone od dywizji i skierowane do obrony Warszawy, gdzie broniąc odcinka na Ochocie odparły niemiecki szturm pancerny na stolicę w dniach 9/10 września 1939 roku.

Strzelec 41 Pułku Piechoty Marszałka Józefa Piłsudskiego sfotografowany na terenie koszar w Suwałkach pod koniec czerwca 1935 roku, prezentuje typowy wizerunek żołnierza piechoty Wojska Polskiego połowy lat 30-tych w ubiorze służbowym do wystąpień uroczystych.

Powszechnie noszony przez szeregowych WP w latach 30-tych sukienny mundur wz 19 wykazuje tu cechy kroju wprowadzone po roku 1927. Na nieco obniżonym, choć jeszcze stosunkowo wysokim kołnierzu kurtki garnizonowej widoczne barwne, granatowo-żółte łapki piechoty z "wężykiem" dla szeregowych. Na szczególną uwagę zasługują naramienniki strzelca, gdzie widzimy emblematy "JP" wykonane z blachy mosiężnej noszone przez wszystkie formacje szefostwa i imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego, w tym 41 Suwalski Pułk Piechoty. Emblematy są noszone bezpośrednio na naramienniku, w roku 1935 nie stosowano bowiem jeszcze specjalnych sukiennych nasuwek, które wprowadzono dopiero w późniejszym okresie. Lewy naramiennik obszyty jest 3 mm średnicy, czarnej barwy podwójnym sznurkiem bawełnianym - jest to trwała oznaka żałobna nadana 41 pp po śmierci Szefa pułku. Na szyi widoczny biały kołnierzyk (halsztuk) noszony przez szeregowych podczas wystąpień uroczystych oraz do wyjścia. Kołnierzyk wystaje ponad kołnierz kurtki zaledwie na ok. 5mm. Umundurowania dopełniają sukienne spodnie piechoty z owijaczami wz 23 oraz starannie wypielęgnowane trzewiki wz 31. Trzewiki juchtowe przed wydaniem do użytkowania żołnierzom czerniono. Buty nie zaczernione ówcześnie uważano za nieładne, nieeleganckie i przy podobnych wystąpieniach w jednostkach liniowych wręcz niestosowne. Trzewiki przeznaczone do służby w garnizonie i do wyjścia starannie i często pastowano oraz polerowano do połysku.

W ubiorze służbowym do wystąpień uroczystych oporządzenie w pułkach piechoty ograniczone było do pasa głównego z bagnetem na żabce, ładownicami oraz tornistra z przytroczonym zrolowanym kocem. Nakryciem głowy przy wystąpieniach uroczystych był hełm. Rok 1935 był rokiem, kiedy polski hełm stalowy wz 31 szerzej wprowadzono do użytkowania w Wojsku Polskim.

Na pasie żołnierskim widzimy dwie polskie skórzane ładownice wz 22, pochwa bagnetu zawieszona na żabce uniwersalnej wz 24 pomalowana jest typową dla okresu farbą w kolorze czarnym. Malowanie pochew bagnetów kolorem ochronnym khaki zaczęto praktykować dopiero w ostatnich latach przed 1939 rokiem. Na popularnym w WP tornistrze typu niemieckiego przytroczony zrolowany koc. Troki koca zawinięte w "ślimaki". Szelki tornistra przełożone pod naramiennikami. Warto podkreślić, iż podobna praktyka w nie była regułą zawsze przestrzeganą. Uzbrojenie stanowi karabin wz 98 mauser z pasem skróconym oraz bagnetem wz 27. Strzelec przed budynkiem koszar w postawach "do nogi - broń", "na ramię- broń", "prezentuj-broń", "na szyję broń" oraz swobodnej.

Pozował: Maciej Koszewski

Zdjęcia: Artur Szczepaniak